चार दशकदेखि घुमन्ते व्यापार गर्दै ‘घुरन दास’

धनगढी, पुस ८ गते । नोकरी जाइसे न अभिएसे न कहिए बलम जी, घरे छुटी लके और कुछदिन रहिए बलम जी । टाउकोमा भारी, काँधमा गम्छा, मुहारमा मिठो मुस्कानसहित गीतमा रमाउँदै व्यापार गर्नु हुन्छ घुरन दास ।

६५ वर्षीय दासका सधैंको सहयात्री हुन यी गीतका पङ्ति । मधेस प्रदेशको महोत्तरीका दासले सुदूरपश्चिम प्रदेशको धनगढीमा एक्लै आफ्नो टाउकोमा व्यापार गर्दै आएको चार दशक नाघि सक्यो । उहाँले पारिवारिक गुजाराका लागि विगत ४२ वर्षदेखि धनगढीमा चटपट व्यापार गरिरहनु भएको छ । कलकलाउँदो जवानीमा धनगढी प्रवेश गर्नु भएका दासको अब कपाल फुलिसकेको छ ।

दाँतले पनि उहाँको साथ छोड्न थालेका छन् । तर, दासको व्यापार गर्ने उर्जामा भने कमी आएको छैन । उहाँले चटपट बनाउने सामग्री टाउकोमा बोकेर पैदल हरेक दिन धनगढीको परिक्रमा गरिरहनु भएको छ । “मेरो धेरैजसो पुरानै ग्राहक छन्” दासले भन्नु भयो, “उनीहरू मलाई बोलाइ–बोलाइ चटपट खान्छन् ।”

दासले भुजा, भट्मास, मटरमा कालो चुक मिसाएर चटपट बनाउने गर्नु भएको छ । चाउचाउ, अजिना नमिसाउने गरेकाले बजारमा पाइने अन्य चटपटभन्दा उहाँको चटपट फरक स्वादको छ । चाउचाउ, अजिना नमिसाएकै कारण अहिलेसम्म आफ्नो चटपट चलेको उहाँको ठम्याइ छ । दासले २० देखि ३० रुपियाँमा मान्छेलाई आफ्नो चटपट दिने गर्नु हुन्छ । यो व्यापारबाट खाना खर्च, घरभाडा सबै कटाएर मासिक १० देखि १५ हजार रुपियाँ बचत गर्ने गरेको उहाँले सुनाउनु भयो ।

“बचत गरेको रुपियाँ महोेत्तरीमा परिवारलाई पठाउने गरेको छु” दासले भन्नु भयो, “यही व्यापार गरेर तीन छोरी, दुई छोरा हुर्काएँ, थोरथोरै पढाएँ । अहिले आठ कोठाको एकतले घर बनाएको छु ।”

दासको श्रीमतीसहित छोराछोरी महोत्तरीको मटिहानी नगरपालिका–८ मा बस्दै आएका छन् । केहीको विवाह भइसकेको छ । त्यो बेला मजबुरीका कारण छोराछोरी धेरै पढाउन नसकेको सुनाउने घुरनले अब ठुलो छोराले कमाएर सहयोग गर्न थालेको उल्लेख गर्नु भयो । उहाँका अनुसार पहिले धनगढीमा चटपट व्यापार राम्रो थियो । अहिले ठाउँ ठाउँमा चटपट पाइने पसल खुलेका छन् । कोरोना महामारीको क्रममा भएको लकडाउनको बेलादेखि आफ्नो व्यापार घटेको उहाँ बताउनु हुन्छ । “नत्र पहिले धेरै राम्रो व्यापार थियो”, दासले थप्नु भयो, “अझै पनि छ तर, पहिलेको तुलनामा घटेको छ ।”

काँधमा गम्छा हालेर मिठो मुस्कान दिँदै ग्राहक आकर्षित गर्न घुरनले आफ्नै भाषाको गीत गुनगुनाउने गर्नु हुन्छ । गीत गाउँदा थकाइ पनि मेटेको महसुस हुने गरेको उहाँको भनाइ छ । सुन्दरी प्रतियोगिताको मञ्चमा ‘क्याट वाक’ गरे जस्तै हिड्ने दासलाई कतिपयले ‘बसन्ती’ वा ‘चमेली’ भनेर बोलाउने गरेका छन् । “उनीहरूले मलाई माया गरेर बसन्ती कि त चमेली भन्छन्”, मुस्कुराउँदै उहाँले भन्नु भयो ।

जन्मथलो मध्यपूर्व भए पनि कर्मथलो सुदूरपश्चिमको धनगढीलाई बनाएका दास बेलाबखत मात्रै परिवार भेट्न महोत्तरी जाने गर्नु भएको छ । जीवनको धेरै समय धनगढीमै बितिरहेको उहाँले सुनाउनु भयो ।

– अविनाश चौधरी