मनाङको विद्यालयमा दुई महिना जाडो बिदा

मनाङ, पुस ७ गते । विगत वर्षमा घुम्ती विद्यालय सञ्चालन गर्दै आएको हिमाली जिल्ला मनाङमा यस वर्ष पनि जाडो छल्न डेढ महिनादेखि दुई महिनासम्मको लामो जाडो बिदा दिइने भएको छ ।

मनाङ ङिस्याङ गाउँपालिकामा रहेको एउटै मात्र मावि अन्नपूर्ण पुस सुरु भएसँगै बिदा दिइएको छ । सो माविका प्रधानाध्यापक आनन्दराज घिमिरेले जाडो बढेकाले बिदा दिइएको र फागुन लागेपछि मात्रै खोलिने बताउनु भयो ।

त्यसै गरी नासोँ गाउँपालिकामा रहेको प्रकाशज्योति उमाविमा यही १० गतेदेखि जाडो बिदा दिइँदै छ । ‘‘अहिले दोस्रो त्रैमासिक परीक्षा चलिरहेको छ, परीक्षा सकिएपछि नतिजा प्रकाशित गरी ११ गतेबाट बिदा दिन्छौं,’’ सो माविका प्रधानाध्यापक पद्मराज पन्थीले भन्नु भयो, ‘‘बाँकी पुस र माघ एक महिना पूरै बिदा दिएका छौं, फागुन १ गते विद्यालय खोल्छौं ।’’

गत वर्षहरूमा घुम्ती विद्यालय सञ्चालन गरेको नार्पाभूमि गाउँपालिकामा रहेका बालकक्षाहरू बन्द भइसकेका छन् । बाल कक्षाभन्दा माथि कुनै पनि विद्यालय सञ्चालनमा छैन । सदरमुकाममा रहेका चामे गाउँपालिकाका गौरीशङ्कर मावि र लोकप्रिय उमाविले यही पुस १० गतेदेखि माघ २० गतेसम्मका लागि जाडो बिदा दिएका छन् ।

लोकप्रिय उमाविका प्रधानाध्यापक कृष्णदास कोइरालाले स्थानीय तहले माघ २० सम्मका लागि बिदा दिने निर्णय गरेको छ । उहाँले भन्नु भयो, ‘‘हिउँपातले प्रभावित नभएमा शिक्षक आन्दोलनको पनि शोधभर्ना गर्नका लागि अलि अगाडि खोल्ने सहमति भएको छ ।’’

मनाङका सबै विद्यालयमा जाडो बिदा सुरु हुन लागेको र फागुन नलाग्दासम्म कुनै पनि विद्यालय नखुल्ने शिक्षा विकास तथा समन्वय एकाइले जनाएको छ । “जाडोमा यहाँ बस्न कठिन हुन्छ, विद्यार्थी र शिक्षक दुवै सुरक्षित स्थानतर्फ जान बाध्य हुन्छन्,” एकाइ प्रमुख ध्रुवप्रसाद कोइरालाले भन्नु भयो ।

देशकै सबैभन्दा कम जनसङ्ख्या भएको जिल्ला मनाङमा स्थायी बासिन्दाभन्दा बाहिरी जिल्लाबाट आएका विद्यार्थीको सङ्ख्या बढी छ । व्यापार, होटल व्यवसाय, निर्माण तथा मजदुरीका लागि मनाङ आएका परिवारका बालबालिकाले यहाँका सामुदायिक विद्यालय धानेका छन् । स्थानीय बासिन्दाका छोराछोरी भने प्रायः काठमाडौँ, पोखरालगायत सहरका बोर्डिङ विद्यालयमा अध्ययनरत छन् ।

मनाङमा अत्यधिक चिसो र हिमपात हुने भएकाले हरेक वर्ष जाडो याममा विद्यालय सञ्चालन गर्न कठिन हुने गरेको छ । जाडो छल्न विद्यालय मात्र नभई धेरै सरकारी तथा गैरसरकारी कार्यालयसमेत अस्थायी रूपमा बन्द हुने गर्छन् । स्थानीय कर्मचारी र शिक्षकहरूसमेत तल्लो भेग झर्ने चलन छ ।

गरिब तथा बाहिरी जिल्लाबाट आएका कामदारका बालबालिकाका लागि मनाङका सामुदायिक विद्यालय शिक्षा प्राप्त गर्ने मुख्य आधार बनेका छन् । तर जाडो बिदाका कारण उनीहरूको पढाइ लामो समय अवरुद्ध हुने गरेको छ ।

अभिभावकहरू वैकल्पिक सिकाइको व्यवस्था गर्न नसक्दा बालबालिकाको शैक्षिक उपलब्धिमा असर पर्ने चिन्ता व्यक्त गर्छन् । स्थानीय सरकारले हिमाली भेगको भौगोलिक यथार्थ अनुसार शैक्षिक क्यालेन्डर परिमार्जन गर्दै आएको भए पनि दीर्घकालीन समाधान आवश्यक रहेको छ ।

– यदुप्रसाद भट्ट