काठमाडौँ, १५ माघः अमेरिकामा यति बेला चिनियाँ एआई स्टार्टअप कम्पनी ‘डिपसिक’ को चर्चा यति धेरै छ, यसले अमेरिकी प्रविधि कम्पनीहरूको सेयर बजार नै प्रभावित पारिरहेको छ । उन्नत एआई मोडलहरू विकास गर्न राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले ‘स्टारगेट’ नामक डेटा सेन्टर परियोजना स्थापना गर्ने घोषणा गरिरहँदा प्रयोगकर्ताहरू भने चिनियाँ च्याटबट डाउनलोड गर्नतिर लागेका छन् ।
हाल अमेरिकामा एप्पलको एपस्टोरमा यो सबैभन्दा लोकप्रिय नि:शुल्क एप बनेको छ ।
सीएनएनका अनुसार सोमबार डिपसिक एआई एसिस्टेन्सको उभारपछि अमेरिकाका प्रविधि कम्पनीहरूको सेयरमा गिरावट आएको थियो । एक वर्षअघि स्थापना भएको सो स्टार्टअप कम्पनीले ‘आरवान’ नामक च्याटजीपीटीजस्तै एआई मोडेल निर्माण गरेको छ । र, यो ओपेनएआईको च्याटजीपीटी, गुगल र मेटाका नयाँ एआई मोडलभन्दा निकै सस्तो मूल्यमा सञ्चालन हुने भएकाले यसले सबैलाई चुनौती दिएको विश्लेषण भइरहेका छन् ।
डिपसिकले आफ्नो नयाँ एआई मोडल विकास गर्न जम्मा ५६ लाख अमेरिकी डलर खर्च गरेको जनाएको छ । अन्य एआई कम्पनीहरूले भने आफ्ना एआई प्रविधिहरूमा अर्बौँ डलर खर्च गरिरहेको बताउने गरेका छन् । गत हप्ता मात्रै सार्वजनिक भएको यो डिपसिक एप यतिखेर अमेरिकामा छोटो समयमा सबैभन्दा धेरै डाउनलोड हुने एप बनेको छ । आफ्नो प्रतिस्पर्धी च्याटजीपीटीलाई पछि पार्दै यो चर्चाको शिखरमा उक्लिरहेको बीबीसीको कथ्य छ ।
सोमबार यस चिनियाँ च्याटबटको चर्चा चुलिएपछि एआई चिप निर्माता एनभिडिया, माइक्रोसफ्ट, मेटाजस्ता अमेरिकी प्रविधि कम्पनीहरूको सेयर मूल्य ओरालो लागेको थियो । एनभिडियाको सेयर मूल्य १६ प्रतिशतले घटेको थियो । यसले अमेरिकाको एआई प्रभुत्वमा धक्का सिर्जना गरेको रूपमा हेरिएको छ । अमेरिकाले एआई प्रविधिका लागि आवश्यक पर्ने उन्नत सेमिकन्डक्टर चिप चीन निर्यातमा कडाइ गरिरहँदा डिपसिक उदाउनुलाई थप अर्थपूर्ण मानिएको छ ।
अमेरिकी भेन्चर क्यापिटलिस्ट एवं ट्रम्पका सल्लाहकारसमेत रहेका मार्क एन्डरसनले यो घटनालाई ‘एआईको स्पुतनिक क्षण’ का रूपमा टिप्पणी गरेको बीबीसीले जनाएको छ । सन् १९९७ मा तत्कालीन सोभियत संघले विश्वमै पहिलो पटक अन्तरिक्षमा स्पुतनिक नामक भूउपग्रह प्रक्षेपण गरेको थियो ।
अन्तरिक्षमा को पहिलो हुने भन्ने प्रतिस्पर्धा चलिरहेका बेला आफ्ना प्रतिस्पर्धी देशले प्रविधि क्षेत्रमा फड्को मार्दा अमेरिका चकित बनेको थियो । अहिले एआईमा पनि चिनियाँ प्रविधि अघि बढ्नुलाई स्पुतनिक घटनासँग जोडिएको हो ।
डिपसिक-भीथ्री मोडेलमा सञ्चालित यो एआई ओपेन-सोर्स मोडलमध्ये उत्कृष्ट मात्रै नभएर क्लोज-सोर्स मोडलहरूलाई पनि टक्कर दिन सक्षम देखिएको विश्लेषण भइरहेको छ । चीनमाथि लगाइएका चिप निर्यात प्रतिबन्धहरू खासै प्रभावकारी नभएको पनि यसबाट बुझ्न सकिने कतिपयले औँल्याएका छन् ।
निवर्तमान राष्ट्रपति जो बाइडेनले लगाएको प्रतिबन्धका बीच डिपसिकले आफ्नो च्याटबटको ट्रेनिङका लागि एनभिडियाको एच८०० चिपहरू प्रयोग गरेको अमेरिकी सञ्चार माध्यमले जनाएका छन् । तर, यी चिपहरू प्रयोग गरिएको विषय विवादित नै छ ।
बीबीसीका अनुसार सन् २०२३ मा दक्षिपूर्णी चीनको हाङझाउ सहरमा लियाङ वेनफेङले यो कम्पनी स्थापना गरेका थिए । इन्फरमेसन एन्ड इलेकट्रोनिक इन्जिनियरिङमा स्नातक ४० वर्षीय वेनफेङले चीनमा निर्यातमा कडाइ गरिनुअघि नै एनभिडियाको ए१०० चिप किनेर राखेको र त्यसबाटै एआई मोडल विकास गरेको बताइन्छ ।
‘उनलाई हालै मात्र चिनियाँ प्रधानमन्त्री ली चियाङ र उद्योग क्षेत्रका विज्ञहरूबीच भएको बैठकमा देखिएको थियो,’ बीबीसीले लेखेको छ, ‘सन् २०२४ को जुलाईमा लियाङले आफ्ना अघिल्ला एआई मोडल देखेर आश्चर्य भएको बताएका थिए ।’
